Tê giác Javan – loài tê giác quý hiếm nhất hiện nay

Tê giác Javan (Rhinoceros sondaicus), còn gọi là tê giác Java. Là một trong những loài động vật có vú quý hiếm nhất trên Trái Đất. Và hiện nay là loài tê giác đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao nhất. Trên toàn thế giới, chỉ còn khoảng 75 cá thể, tất cả đều sống trong Vườn quốc gia Ujung Kulon, phía tây đảo Java, Indonesia. Trước đây, loài này từng phân bố rộng rãi khắp khu vực Đông Nam Á. từ Bangladesh đến Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia, Việt Nam, và các đảo thuộc quần đảo Indonesia. Tuy nhiên, do tác động của con người, số lượng của chúng đã suy giảm nghiêm trọng trong vài thế kỷ qua.

Đặc điểm sinh học và hành vi của tê giác Javan

• Kích thước:

Tê giác Javan có thân hình nhỏ hơn so với tê giác trắng và tê giác Ấn Độ. Nhưng tương tự về kích thước với tê giác đen. Chúng nặng từ 900 kg đến 2.300 kg. Với chiều cao trung bình khoảng 1,4 đến 1,7 mét tính từ vai đến mặt đất. Con đực thường to lớn hơn con cái, và con đực cũng thường có sừng phát triển hơn.

• Sừng:

Một trong những đặc điểm đặc trưng của tê giác Javan là sừng nhỏ và ngắn. Khác với các loài tê giác khác, loài này chỉ có một chiếc sừng duy nhất trên mũi. thường dài từ 20 đến 27 cm. Điều này khiến chúng dễ dàng phân biệt với tê giác Ấn Độ. Loài cũng chỉ có một sừng nhưng có kích thước lớn hơn. Sừng của tê giác Javan chủ yếu được phát triển ở con đực. Trong khi con cái thường có sừng nhỏ hoặc thậm chí không có sừng.

• Da và màu sắc:

Da của chúng có màu xám đen và có những nếp nhăn lớn. Tạo cảm giác như chúng đang mặc một chiếc áo giáp tự nhiên. Da tê giác Javan khá dày và rắn chắc. Giúp chúng bảo vệ mình khỏi các vết thương do va chạm với cây cối hoặc các cuộc chiến đấu với đồng loại.

• Thức ăn:

Là loài ăn cỏ, tê giác Javan có chế độ ăn đa dạng gồm các loại lá, chồi non, quả rụng, và thảm thực vật mềm. Chúng thích sống gần các vùng đầm lầy hoặc ven sông, nơi có nhiều thức ăn và nguồn nước. Thông qua việc ăn lá cây và thực vật. Chúng giúp duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái rừng bằng cách thúc đẩy sự sinh trưởng của các loài thực vật mới.

• Tập tính sinh sản:

Chu kỳ sinh sản của tê giác Javan rất chậm. Con cái mang thai khoảng 16 tháng và chỉ sinh ra một con mỗi lần. Điều này khiến khả năng phục hồi quần thể của loài này trở nên rất khó khăn. Đặc biệt trong điều kiện môi trường sống bị thu hẹp và nạn săn bắt vẫn diễn ra. Sau khi sinh, tê giác con sẽ ở bên mẹ trong vài năm. Học cách tự sinh tồn và tìm kiếm thức ăn trước khi tách ra để sống độc lập.

Môi trường sống và phân bố

• Phân bố trong lịch sử:

Trước đây, tê giác Javan từng sống trên diện tích lớn khắp Đông Nam Á. Bao gồm cả các khu vực tại Việt Nam, Lào, Campuchia, và Thái Lan. Tại Việt Nam, loài này từng có mặt trong các khu rừng nhiệt đới tại Nam Trung Bộ và miền Nam. Tuy nhiên, cá thể cuối cùng của tê giác Javan tại Việt Nam đã bị giết hại vào năm 2010. Chính thức đánh dấu sự tuyệt chủng của loài này ở đất nước này.

• Môi trường sống hiện nay:

Hiện tại, tê giác Javan chỉ còn sống ở một khu vực duy nhất là Vườn quốc gia Ujung Kulon trên đảo Java. Đây là khu bảo tồn duy nhất cho loài tê giác này. Và việc bảo tồn môi trường sống của chúng tại đây là vô cùng quan trọng. Ujung Kulon là một khu rừng mưa nhiệt đới với môi trường lý tưởng. Bao gồm đầm lầy, sông suối và thảm thực vật rừng phong phú, cung cấp đủ thức ăn và nguồn nước cho chúng.

Tình trạng bảo tồn

• Nguy cơ tuyệt chủng:

Tê giác Javan hiện được liệt kê vào danh sách các loài nguy cấp nghiêm trọng (Critically Endangered) trong Danh sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Đây là cấp độ nguy cấp cao nhất, chỉ ra rằng loài này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng rất cao trong tương lai gần nếu không có biện pháp bảo vệ hiệu quả. Hiện nay, số lượng cá thể tê giác Javan trong tự nhiên rất ít, chỉ khoảng 75 con, tất cả đều sống trong Ujung Kulon.

• Các mối đe dọa:

  1. Săn trộm: Sừng tê giác từ lâu đã bị săn lùng vì giá trị cao trên thị trường buôn bán trái phép. Chủ yếu để làm nguyên liệu cho các sản phẩm y học cổ truyền tại một số quốc gia. Mặc dù sừng tê giác không có giá trị dược lý đã được chứng minh. Nhưng niềm tin vào công dụng của nó vẫn tiếp tục gây ra nạn săn trộm.
  2. Mất môi trường sống: Sự phát triển nông nghiệp, chặt phá rừng. Và đô thị hóa đã làm mất đi nhiều khu vực rừng mà tê giác Javan từng sống. Điều này làm thu hẹp môi trường sống của chúng. Đẩy loài này vào các khu vực nhỏ hẹp, dễ bị tổn thương trước các mối đe dọa.
  3. Thiên tai: Vườn quốc gia Ujung Kulon nằm gần núi lửa Krakatoa và trong một khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi sóng thần. Nếu xảy ra một thảm họa thiên nhiên lớn, toàn bộ quần thể tê giác có thể bị xóa sổ chỉ trong thời gian ngắn.

Nỗ lực bảo tồn

Các tổ chức bảo tồn quốc tế và chính phủ Indonesia đã phối hợp để bảo vệ loài tê giác này qua các chương trình giám sát, bảo vệ và nâng cao nhận thức. Một số biện pháp bao gồm:

• Bảo vệ môi trường sống: Tăng cường bảo vệ Vườn quốc gia Ujung Kulon khỏi nạn phá rừng, canh tác nông nghiệp, và các mối đe dọa môi trường khác.
• Giám sát chặt chẽ: Công nghệ như camera bẫy (camera trap) được sử dụng để theo dõi số lượng tê giác Javan. Theo dõi hành vi của chúng và đảm bảo rằng chúng không bị săn bắt trái phép.
• Chống săn trộm: Các lực lượng bảo vệ rừng và các tổ chức quốc tế phối hợp chặt chẽ để ngăn chặn và tiêu diệt các hoạt động săn trộm. Đồng thời cung cấp giáo dục cộng đồng để giảm bớt nhu cầu đối với sừng tê giác.

Việc bảo tồn tê giác Javan là một nhiệm vụ cấp bách không chỉ để bảo vệ một loài động vật đặc biệt mà còn để bảo tồn một phần quan trọng của đa dạng sinh học toàn cầu.

Xem thêm:

Chó Sói Đỏ (Red Wolf) – Loài Động Vật Siêu Quý Hiếm Trên Thế Giới

Okapi, loài động vật kỳ lạ bước ra từ chuyện cổ tích

Dịch vụ vận chuyển thú cưng đường hàng không